श्रीहरिकोटा, 18 मे 2025 – भारताच्या अंतराळ संशोधन संस्थेला (ISRO) आज रविवारी सकाळी एका मोठ्या धक्क्याला सामोरे जावे लागले, कारण PSLV-C61 रॉकेटवरून प्रक्षेपित होणाऱ्या EOS-09 पृथ्वी निरीक्षण उपग्रहाचे प्रक्षेपण अयशस्वी ठरले. श्रीहरिकोटा येथील सतीश धवन अंतराळ केंद्रातून करण्यात आलेल्या या 101 व्या प्रक्षेपण मोहिमेतील तांत्रिक बिघाडामुळे मिशन अर्धवट राहिले.
ISRO चे अध्यक्ष व्ही. नारायणन यांनी दिलेल्या माहितीनुसार, PSLV (Polar Satellite Launch Vehicle) हे एक चार टप्प्यांचे रॉकेट आहे. त्यातील पहिले दोन टप्पे यशस्वीपणे पूर्ण झाले, पण तिसऱ्या टप्प्यात अडचण निर्माण झाली आणि त्यामुळे EOS-09 उपग्रह यशस्वीरित्या कक्षेत पोहोचू शकला नाही.
EOS-09 उपग्रह म्हणजे काय?
EOS-09 हा एक पृथ्वी निरीक्षण करणारा उपग्रह होता जो भारतातील भूभाग, शेती, जलस्रोत, वनक्षेत्र, आणि महासागर यांचा सखोल अभ्यास करणार होता.
उद्दिष्टे:
-
शेतजमिनीचा सविस्तर डेटा
-
हवामान निरीक्षण
-
कीड नियंत्रणासाठी पिकांवर नजर
-
पूर, दुष्काळ यांचा अंदाज
-
शाश्वत जलस्रोत व्यवस्थापन
शेतकऱ्यांना EOS-09 उपग्रहाचे फायदे काय असते?
-
पिकांची स्थिती आणि वाढीवर नियमित निरीक्षण
-
हवामानाच्या अचूक अंदाजामुळे नुकसान टाळता आले असते
-
सिंचनासाठी पाण्याचा वापर योग्य प्रकारे करता आला असता
-
खते आणि औषधांच्या वापरासाठी शास्त्रीय मार्गदर्शन
या अपयशाचे परिणाम कोणते?
-
शेतकऱ्यांना हवामान व पिक माहिती मिळणार नाही
-
आपत्ती व्यवस्थापनासाठी उपग्रह आधारित चेतावण्या कमी होतील
-
शासकीय योजनांची अंमलबजावणी अचूकपणे करता येणार नाही
-
शेतीवरील संशोधनात अडथळे येतील
ISRO पुन्हा उभा राहील
ISRO च्या इतिहासात अशा प्रकारचे अपयश फारच कमी प्रमाणात घडले आहेत. मात्र, या घटनेमुळे भविष्यातील मिशनसाठी नव्याने शास्त्रीय अभ्यास करून अधिक सक्षम प्रक्षेपण यंत्रणा तयार करण्यात येईल, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे. ISRO चा अनुभव आणि कार्यक्षमता पाहता, हे फक्त एक थांबलेलं पाऊल आहे. भविष्यात अजून सुधारित EOS मालिका उपग्रह प्रक्षेपित करून ही पोकळी भरून काढली जाईल. शेतकरी, हवामान अभ्यासक, आणि देशवासीयांना नव्याने संधी मिळेल, याबाबत खात्री आहे.